Τμήμα Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Πατρών
Διημερίδα
Η φιλοσοφία στην εκπαίδευση ’25
14-15 Μαρτίου 2025
(Η διημερίδα θα είναι υβριδική – Σύνδεσμος για παρακολούθηση της διημερίδας μέσω Zoom)
Αρχεία pdf
- Πρόγραμμα Διημερίδας & Τελετής λήξης
- Περιλήψεις – σύντομα βιογραφικά
- Νόμος 5029/2023 (ΦΕΚ τ. Α’ 55) για την αντιμετώπιση της βίας στα σχολεία
Παρασκευή, 14η Μαρτίου, 18.00-20.30
Α’ Συνεδρία: Εργαστήριο: Ο Διαγωνισμός: κεκτημένα και προοπτικές
Αίθουσα Σεμιναρίων Βιβλιοθήκης Τμήματος Φιλοσοφίας
Προεδρείο: Αικ. Καλέρη, Ομ. Καθηγήτρια ΠΠ
Συμμετέχουν: τα μέλη της ΕΟΕ του Τμήματος Φιλοσοφίας ΠΠ για τον 14o Πανελλαδικό Μαθητικό Διαγωνισμό, Επόπτες Ποιότητας των Δ/νσεων Δ/θμιας Εκ/δευσης και Καθηγητές Καθηγήτριες σχολείων που έλαβαν μέρος στον Διαγωνισμό.
Ανατροφοδότηση από τις αξιολογήσεις:
ζητήματα οργάνωσης και διαδικασιών – ζητήματα επιστημονικής πλαισίωσης και προετοιμασίας – ζητήματα αξιολόγησης των δοκιμίων – προοπτικές μετεξέλιξης και διεύρυνσης του Διαγωνισμού
Σάββατο, 15η Μαρτίου, 17.00-19.00
Β’ Συνεδρία: Βία και Ισχύς | 1ο μέρος: Φυσική επιθετικότητα και βία ως πράξη
Αίθουσα ΙΙ-9, Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστημίου Πατρών
Προεδρείο: Δρ. Χάρης Ταμπάκης, μέλος ΕΔΙΠ , Τμήμα Φιλοσοφίας ΠΠ
pseudo CSS
17.00 | Σίνος Γκιώκας, Homo sapiens: ο διπολικός πίθηκος και τα ξαδέλφια του
Η κατανόηση της ανθρώπινης φύσης μπορεί να γίνει πληρέστερη μέσα από τη μελέτη της συμπεριφοράς των στενότερων συγγενών μας. Οι άνθρωποι, όπως και οι άλλοι μεγάλοι πίθηκοι, μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο και ανήκουν στην ίδια οικογένεια, εκείνη των Ανθρωπιδών. Αυτή η κοινή καταγωγή αποτυπώνεται σε πλήθος χαρακτηριστικών – ορισμένα από αυτά όχι και τόσο κολακευτικά. Για παράδειγμα, ο χιμπατζής μπορεί να επιδείξει επιθετικότητα, ιδιοτέλεια και μοχθηρία, στοιχεία που δεν είναι ξένα στον άνθρωπο. Όμως, η εξελικτική μας κληρονομιά δεν περιορίζεται στη βία. Αντίθετα, μελετώντας την κοινωνική ζωή των συγγενών μας πιθήκων, ανακαλύπτουμε ότι και τα πιο ευγενή μας χαρακτηριστικά –η γενναιοδωρία, η καλοσύνη, ο αλτρουισμός– αποτελούν επίσης αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης μας.
Αυτά τα γνωρίσματα αντικατοπτρίζονται ιδιαίτερα στον μπονόμπο, έναν πίθηκο λιγότερο γνωστό από τον χιμπατζή, αλλά εξίσου στενό συγγενή μας. Παρότι οι δύο αυτοί πίθηκοι είναι γενετικά το ίδιο κοντά στον άνθρωπο, διαφέρουν ριζικά στη συμπεριφορά τους: ενώ οι χιμπατζήδες είναι συχνά επιθετικοί και ιεραρχικοί, οι μπονόμπο διακρίνονται για την ευγένεια, τη στοργικότητα και τη βαθιά κοινωνικότητά τους. Για αυτούς, η σεξουαλική επαφή δεν είναι μόνο μέσο αναπαραγωγής, αλλά και εργαλείο κοινωνικού δεσίματος και ειρηνικής επίλυσης συγκρούσεων.
Αν, λοιπόν, ο χιμπατζής αντανακλά τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, ο μπονόμπο προσφέρει ένα διαφορετικό μοντέλο: αυτό της συνεργασίας, της φροντίδας και της αρμονικής συνύπαρξης. Η ύπαρξή του μας υπενθυμίζει ότι και οι πιο φωτεινές πτυχές μας είναι βαθιά ριζωμένες στο DNA μας, ίσως πολύ περισσότερο απ’ όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Ο Σίνος Γκιώκας είναι Καθηγητής Εξελικτικής Οικολογίας στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Το ερευνητικό του έργο αφορά στην αλληλεπίδραση οικολογικών και εξελικτικών διεργασιών και περιλαμβάνει τη μελέτη της ειδογένεσης, της διαφοροποίησης, της φυλογεωγραφίας, των συμπεριφορικών, μορφολογικών, οικολογικών, φυσιολογικών και πληθυσμιακών προσαρμογών των ζωικών οργανισμών, καθώς και των προτύπων βιοποικιλότητας των νησιωτικών και ηπειρωτικών βιοκοινοτήτων. Έχει συμμετάσχει στη μετάφραση και επιστημονική επιμέλεια αρκετών επιστημονικών εγχειριδίων και βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης, όπως το “Κατανοώντας την Εξέλιξη” του Γ. Καμπουράκη, καθώς και τα “Γενετήσια Παιχνίδια” και “Ο Δαρβίνος στην Πόλη” του M. Schilthuizen.
17.20 | Αικ. Καλέρη, Εγγενής επιθετικότητα: μια ανθρωπολογική ανάγνωση ενός επιχειρήματος του Β. Ντίλταϋ
Η Αικατερίνη Καλέρη είναι Ομότιμη Καθηγήτρια Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Έχει κάνει φιλοσοφικές σπουδές (πτυχίο 1980) και σπουδές Γερμανικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας (πτυχίο 1975) στο Α.Π.Θ. και μεταπτυχιακές σπουδές ως υπότροφος του DAAD στα Πανεπιστήμια του Μονάχου και της Καρλσρούης στην Γερμανία. Είναι Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Καρλσρούης (1990). Τα ερευνητικά της πεδία είναι η φιλοσοφία της επιστήμης και ιδιαίτερα των ανθρωπιστικών επιστημών, η ερμηνευτική φιλοσοφία και η αισθητική. Είναι συγγραφέας μ.α. της μονογραφίας Methodologie der literarischen Stilinterpretation (1993) και συν-συγγραφέας μαζί με τον Hans Lenk του βιβλίου Philosophie und Interpretation (1993), έχει δημοσιεύσει άρθρα στα γερμανικά και ελληνικά και έχει επιμεληθεί ειδικό αφιέρωμα στην Ερμηνευτική στο περιοδικό Ίνδικτος (τ.15/2001). Έχει υπηρετήσει ως μέλος ΔΕΠ στο Ινστιτούτο Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Καρλσρούης , και, στο Πανεπιστήμιο Πατρών, στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών και στο Τμήμα Φιλοσοφίας του του οποίου υπήρξε ιδρυτικό μέλος και Αν. Πρόεδρος από το 1999 και Πρόεδρος από το 2006 έως το 2010 και Διευθύντρια ΠΜΣ από το 2011 έως την αφυπηρέτησή της το 2020.
17.40-18.45 | Συζήτηση
18.45-19.00 | Διάλειμμα
Σάββατο, 15η Μαρτίου, 19.00-21.00
Β’ Συνεδρία: Βία και Ισχύς | 2ο μέρος: Ισχύς, βία και πολιτική οργάνωση των κοινωνιών
Αίθουσα ΙΙ-9, Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστημίου Πατρών
Προεδρείο: Ανδρέας Μιχαλάκης, Επικ. Καθηγητής, Τμήμα Φιλοσοφίας ΠΠ
pseudo CSS
19.00 | Δρ. Νίκος Τζανάκης, Αν η ανθρωπότητα μπορούσε να ονειρευθεί... Βία και έννομη ισχύς
Ένα από τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της αναγκαιότητας του δικαίου είναι η δέσμευση της βίας. Έχουμε δίκαιο προκειμένου να μην υπαγόμαστε στην αυθαιρεσία του εκάστοτε ισχυρού. Σύμφωνα με μια τέτοια επιχειρηματολογία, ο εξαναγκασμός που αναμφίβολα μεταχειρίζεται το δίκαιο δεν αποτελεί αυθαίρετη βία, αλλά είναι έκφραση της ισχύος του γενικού νόμου ενώπιον του οποίου ο κάθε ένας είναι ίσος με κάθε άλλο ως πρόσωπο δικαίου. Το ερώτημα είναι όμως εάν η δέσμευση της βίας σε κανόνες δικαίου κατορθώνει να μετριάσει την αυθαιρεσία της βίας ή εάν καταλήγει να είναι τόσο αδέσμευτη όσο και αυτή. – Η εισήγηση θα συζητήσει αυτό το ερώτημα με βάση αφενός την επιχειρηματολογία του φιλοσόφου του δικαίου, Rudolf v. Jhering και αφετέρου την ένσταση που προέβαλε ο Robert Musil στο λογοτεχνικό του έργο.
Ο Νίκος Τζανάκης-Παπαδάκης είναι εντεταλμένος διδάσκων κοινωνικής θεωρίας στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Η ερευνητική του δραστηριότητα και το δημοσιευμένο έργο του αφορούν στην πολιτική και κοινωνική φιλοσοφία, την αισθητική και την κριτική θεωρία. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε το βιβλίο του: Die Genese der Rechtskritik aus der tragischen Erfahrung. Zum Zusammenhang von Recht und Tragödie nach Walter Benjamin, Nomos, Baden-Baden, 2025
19.20 | Μιχαήλ Παρούσης, Η ισχύς κατά τον Παναγιώτη Κονδύλη
O Μιχαήλ Παρούσης είναι Αναπλ. Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Πρόεδρος του Τμήματος Φιλοσοφίας του ΠΠ. Διδάσκει Εφαρμοσμένη Ηθική, και Σύγχρονη Πρακτική και Πολιτική Φιλοσοφία και τα τελευταία ακαδημαϊκά έτη το μάθημα Σύγχρονη Ελληνική Φιλοσοφία. Για την διδακτορική του διατριβή στην επιστημολογία του δικαίου έχει τιμηθεί με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Θεωρίας του Δικαίου στις Βρυξέλλες και το Βραβείο Ρότεκ του Πανεπιστημίου Φράιμπουργκ.