Μέσα από το πρίσμα αυτό είναι δυνατόν να αναδειχθεί η σημασία της διδασκαλίας συναφών κειμένων της περιόδου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού (Αδαμαντίου Κοραή, Ελληνικής Νομαρχίας, Βενιαμίν Λεσβίου) για την κατανόηση των πολιτικών προϋποθέσεων της παρουσίας του ατόμου στον Δημόσιο Χώρο ως πολίτη.

Ο  Κωνσταντίνος Πέτσιος είναι Καθηγητής Ιστορίας της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Διευθυντής του Εργαστηρίου Ερευνών Νεοελληνικής Φιλοσοφίας, το οποίο έχει τιμηθεί με δύο (2) Βραβεία Αριστείας για την ψηφιακή προβολή των τεκμηρίων που αφορούν την μελέτη της Νεοελληνικής Φιλοσοφίας. Οι εργασίες του άπτονται της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας και των ανέκδοτων πηγών της Νεοελληνικής Σκέψης, καθώς και των συναφειών της με τον αρχαιοελληνικό, βυζαντινό και ευρωπαϊκό στοχασμό.

Το μάθημα της Φιλοσοφίας στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση εξετάζει κατ’ ουσίαν δύο αντικείμενα: την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και τη νεώτερη καθώς και στοιχεία της σύγχρονης δυτικής φιλοσοφίας. Το πρόγραμμα του μαθήματος θα έπρεπε να συμπληρώνεται στα ελληνικά σχολεία όχι μόνο με τον ελληνικό διαφωτισμό αλλά και με την σύγχρονη ελληνική φιλοσοφία του 20ου αιώνα. Οι απόφοιτοι Λυκείου θα έπρεπε να γνωρίζουν τους όρους και τις κατευθύνσεις παραγωγής του ελληνικού φιλοσοφικού λόγου καθώς και τους εκπροσώπους των κυριοτέρων ρευμάτων και τάσεων, διότι με τον τρόπο αυτό θα κατανοούσαν πολύ καλύτερα την σύγχρονη κοινωνική ιστορία της Ελλάδας.

O Μιχαήλ Παρούσης είναι Αναπλ. Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Πρόεδρος του Τμήματος Φιλοσοφίας του ΠΠ. Διδάσκει  Εφαρμοσμένη Ηθική, και Σύγχρονη Πρακτική και Πολιτική Φιλοσοφία και τα τελευταία ακαδημαϊκά έτη το μάθημα Σύγχρονη Ελληνική Φιλοσοφία. Για την διδακτορική του διατριβή στην επιστημολογία του δικαίου έχει τιμηθεί με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Θεωρίας του Δικαίου στις Βρυξέλλες και το Βραβείο Ρότεκ του Πανεπιστημίου Φράιμπουργκ.

Στην παρουσίαση  θα παρακολουθήσουμε την οντογενετική εξέλιξη της ανθρώπινης βίαιης συμπεριφοράς. Αρχικά, θα εστιάσουμε στην έμφυτη ροπή του ανθρώπου προς την επιθετικότητα προκειμένου να διασφαλίσει τη ζωή του, το χώρο του και τους απαραίτητους πόρους για την επιβίωσή του. Στη συνέχεια θα αναλύσουμε τις φυσιολογικές διεργασίες ωρίμανσης του εγκεφάλου υπό την επίδραση τόσο της γενετικής προδιάθεσης όσο και των εμπειριών ζωής και της κοινωνικής μάθησης που τελικά οδηγούν στον έλεγχο των παρορμήσεων και στην ανάδυση των πιο προσαρμοστικών συμπεριφορών κοινωνικοποίησης. Τέλος, θα αναφερθούμε στους βιολογικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που διαταράσσουν αυτούς τους μηχανισμούς ωρίμανσης με αποτέλεσμα την εδραίωση των ψυχοπαθολογικών εκδηλώσεων της βίας όπως π.χ. ο εκφοβισμός, η ανεξέλεγκτη επιθετικότητα, η διαταραχή διαγωγής και η αντικοινωνική προσωπικότητα.

Η Κατερίνα Καραϊβάζογλου είναι παιδοψυχίατρος και Διδάκτωρ Ιατρικής  του Πανεπιστημίου Πατρών (2016). Έχει διδάξει βάσει Π.Δ. 407/80  το μάθημα της Νευροψυχιατρικής στο Τμήμα Ιατρικής του ΠΠ . Επίσης είναι επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου Ημέρας για παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος και άλλες αναπτυξιακές διαταραχές της ΕΨΥΠΕΑ στο Μεσολόγγι και επόπτρια του συλλόγου ΑΜΕΑ “Αλκυόνη” στη Ναύπακτο.

Η ενδοσχολική βία, φαινόμενο που εντοπίστηκε και μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 από τον Σουηδό καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Bergen, Dan Olweus, θεωρείται ένα πολυδιάστατο κοινωνικό φαινόμενο που τείνει να λάβει ολοένα και περισσότερο ανησυχητικές διαστάσεις στις σύγχρονες κοινωνίες και είναι βέβαιο ότι έχει βλαβερές συνέπειες στην ψυχοσυναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού όπως και στη διαδικασία μάθησης. Έκτοτε, οι επιστημονικές προσεγγίσεις έχουν διευρυνθεί και ιδίως μετά το 2000 εμφανίζονται και τα πρώτα ερευνητικά δεδομένα τα οποία δείχνουν την έκταση και ένταση του προβλήματος. Στη χώρα μας ο σχετικά πρόσφατος νόμος 5029/2023 (ΦΕΚ τ. Α’ 55) δηλώνει τη βούληση της πολιτείας να επιληφθεί του προβλήματος τόσο με μέτρα προληπτικά όσο και με στοχευμένες δράσεις για την αντιμετώπισή του. Αυτό το σύγχρονο πλαίσιο πρόληψης και παιδαγωγικής αντιμετώπισης της επιθετικής συμπεριφοράς και βίας μεταξύ των μαθητών/τριών στον χώρο του σχολείου θα παρουσιάσω στην εισήγησή μου.

Ο Γεώργιος Παπατσίμπας, Διδάκτωρ φιλολογίας Παν/μίου Ιωαννίνων και M.A. του FernUniversität Hagen, είναι σύμβουλος εκπαίδευσης φιλολόγων και Επιμορφωτής Α’ του Ι.Ε.Π.. Υπηρέτησε για πολλά χρόνια από θέσεις ευθύνης την ελληνική Μέση Εκπαίδευση στην Γερμανία, ως Συντονιστής Εκπαίδευσης στο Μόναχο  και ως διευθυντής του Λυκείου Αννοβέρου.  Διετέλεσε διευθυντής 2ου Γενικού Λυκείου Πατρών. Εχει μεταφράσει μαζί με τον Α. Κεσίσογλου το Περὶ ἑρμηνείας (2012, εκδ. Σμίλη) του Αριστοτέλη όπως και το Περί λέξεως (Γ’ της Ρητορικής, 2023, εκδ. Σμίλη). Επιμελητής της έκδοσης E. Schwyzer, Η σύνταξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, Αθήνα 2002, εκδ. Παπαδήμα. Έχει συγγράψει διδακτικά εγχειρίδια. Μελέτες και άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

Οι περισσότεροι άνθρωποι θα έκριναν ανεπιφύλακτα ως προτιμότερες εκείνες τις κοινωνικοπολιτικές και προσωπικές σχέσεις οι οποίες δεν απαιτούν τη χρήση βίας για την επίλυση των διαφορών. Στον περιορισμό ή και την εκμηδένιση της βίας είναι άλλωστε προσανατολισμένες, σε μεγάλο βαθμό, οι προσπάθειές μας, σε συλλογικό και σε ατομικό επίπεδο; Είναι, άραγε, εφικτή η πραγμάτωση του ιδεώδους της μη-βίας. Είναι δυνατή η παύση σχέσεων βίας χωρίς χρησιμοποίηση βίας εκ μέρους εκείνων που επιδιώκουν την αλλαγή. Είναι ρεαλιστική επιδίωξη εκείνη της στερέωσης θεσμών και συνθηκών που δεν θα περιλαμβάνουν άσκηση ή απειλή βίας. Μπορούμε, τέλος,  να ελπίζουμε ότι θα εξαλείψουμε πλήρως τη βία στους διαπροσωπικούς μας δεσμούς. Ερωτήματα όπως τα παραπάνω έχουν απασχολήσει επανειλημμένως τη φιλοσοφία. Θα συζητήσουμε κάποιες από τις απόψεις που διατυπώθηκαν και θα επιχειρήσουμε να τις επανεξετάσουμε υπό την προοπτική του σήμερα.

Ο Γιώργος Σαγκριώτης είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και εκπόνησε εκεί τη διδακτορική διατριβή του. Έχει διατελέσει διδάσκων και ερευνητής στα Πανεπιστήμια της Φραγκφούρτης, του Μύνστερ, του Οσναμπρύκ, όπως επίσης στο Ε.Κ.Π.Α. και στο Πανεπιστήμιο Brown.