Θέματα του 4ου διαγωνισμού (2014-2015)
- ΘΕΜΑ ΤΟΥ 4ου ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ (2014/15)
3.1 Θέμα και ειδικότερες θεματικές περιοχές
Το γενικό θέμα του διαγωνισμού είναι:
«Φιλοσοφία και τέχνη»
Εντός αυτού του πεδίου ορίζονται οι ακόλουθες ειδικές θεματικές περιοχές:
1η θεματική περιοχή: τί είναι το ωραίο;
Ως τι υπάρχουν τα ωραία πράγματα; Ποια είναι αυτά; Ποια είναι η ‘οπτική’ μας, όταν αντιλαμβανόμαστε κάτι ως ωραίο; Πρέπει να σκεφθούμε την ομορφιά ως μια ιδιότητα των πραγμάτων ή ως μια ποιότητα καθοριστική για την ταυτότητά τους; Και αν είναι μια ιδιότητα, τί είδους ιδιότητα είναι; Μπορεί να είναι κάποιο εξωτερικό χαρακτηριστικό τους, όπως κάποιο χρώμα, κάποιο υλικό ή κάποιο χαρακτηριστικό του σχήματός τους; Από την άλλη, αν πρέπει να την σκεφθούμε ως μια ξεχωριστή ποιότητα, έτσι ώστε τα ωραία πράγματα να αναγνωρίζονται ως πράγματα κάποιου διακριτού είδους, πώς δομείται αυτή η ποιότητα και ποιές είναι οι συνιστώσες της; Τα καλλιτεχνήματα και τα ωραία φυσικά αντικείμενα τα θεωρούμε με την ίδια έννοια «ωραία»; Πώς αποκτώ συνείδηση της ομορφιάς; Τι αναγνωρίζω τότε: κάτι που ανήκει στο πράγμα που χαρακτηρίζω ως ωραίο ή μήπως κάτι που αφορά στον τρόπο που αυτό επενεργεί σε εμένα ή στον τρόπο που εγώ ασχολούμαι με αυτό; Τι είδους ευχαρίστηση είναι η αισθητική απόλαυση; Και μήπως αυτό είναι καθαρά ιδιωτικό και υποκειμενικό; Ή μπορώ να μοιρασθώ την εμπειρία μου με τους άλλους; Υπάρχει κάτι σταθερό σ’ αυτή την εμπειρία ή είναι το αίσθημα μιας υποκειμενικής αντίδρασης σε κάποιο ερέθισμα και σε ποιό; Τέτοιου είδους ερωτήματα έχουν απασχολήσει τον φιλοσοφικό στοχασμό ήδη από την αρχαιότητα. Με αυτή την θεματική σάς προσκαλούμε να εμβαθύνετε την εμπειρία σας με το ωραίο και την τέχνη αντλώντας ιδέες για την κατανόησή του από τα βασικά κείμενα που σας προτείνουμε.
Πηγές
Πλάτων, Ιππίας μείζων: 287c έως 293d,
Kαντ Ι., Κριτική της Κριτικής Δύναμης, παρ. 1-5 και 9 (με έμφαση στο ελεύθερο παιγνίδι της φαντασίας και της διάνοιας) και παρ. 39.
Σίλλερ,Φ., Καλλίας ή περί κάλλους, σελ.35-62, Επιστολή 23ης Φεβρουαρίου 1793, ελληνική μετάφραση, Μ. Κοντοπούλου κ.α.
Χιουμ, Ντ., «Το κριτήριο του γούστου», Φιλοσοφία και Τέχνη, μτφρ. Θ. Παρισάκη.
* Για την επεξεργασία των ερωτημάτων μπορείτε να αντλήσετε κατά την κρίση
σας από ένα ή περισσότερα από τα προτεινόμενα ως βασικά κείμενα.
2η θεματική περιοχή: Μας μαθαίνει κάτι η τέχνη για τον κόσμο και τη ζωή;
Σε σχέση με τα προϊόντα και τα φαινόμενα της τέχνης, είμαστε άλλοτε αποδέκτες και άλλοτε δημιουργοί. Η φιλοσοφική σκέψη, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ασχολήθηκε με τη φύση της καλλιτεχνικής δραστηριότητας και την πολύπλευρη επίδραση που ασκεί η τέχνη στην προσωπικότητά μας και στις αντιλήψεις μας για τον κόσμο. Εάν η τέχνη είναι έκφραση της δημιουργικής φαντασίας του καλλιτέχνη, τι διαστάσεις ανοίγει για την κατανόηση της πραγματικότητας; Εάν η τέχνη είναι πηγή αισθητικής ηδονής, πώς σχετίζεται με το νόημα της ζωής; Από τις πολλαπλές φιλοσοφικές προσεγγίσεις, ξεχωρίζουμε τις θεωρίες του Αριστοτέλη και του Νίτσε για την αττική τραγωδία, καθώς και την κριτική του Πλάτωνα στον τρόπο που οι ποιητές απεικονίζουν την πραγματικότητα.
Ο Αριστοτέλης θα δει μέσα από τον τραγικό μύθο ένα πεδίο δυνητικών καταστάσεων που ελλοχεύουν στην πραγματικότητα και μπορούν να συμβούν, ενώ ο Νίτσε θα θεωρήσει την τέχνη ως την ύψιστη δραστηριότητα που δίνει καταφατική απάντηση στο μεγάλο ερώτημα της ύπαρξης και του νοήματος της ζωής. Αντλώντας από αυτές τις θεωρίες, σας καλούμε να αναπτύξετε τις ιδέες σας για την σημασία της τέχνης στην ζωή μας.
Πηγές
Αριστοτέλης, Περί ποιητικής κεφ. 4, 6, 7,8,9,15.
Νίτσε, Η Γέννηση της τραγωδίας κεφ. 1,2,3,7, 16, 22, 24.
Πλάτων, Πολιτεία, Β 358a-367a.
* Για την επεξεργασία των ερωτημάτων μπορείτε να αντλήσετε κατά την κρίση
σας από ένα ή περισσότερα από τα προτεινόμενα ως βασικά κείμενα.
3.2 Προετοιμασία
Ο καθηγητής προσκαλείται να επεξεργασθεί, αναλόγως των ενδιαφερόντων του και αυτών των μαθητών του καθώς και του χρόνου που θα έχει στην διάθεσή του μία έως και όλες τις θεματικές με όποια μέθοδο και όποια συγκείμενα κρίνει ο ίδιος. Τα κείμενα των πηγών, που προτείνονται εδώ με την προκήρυξη, εξυπηρετούν το σκοπό να εξασφαλίσουν μια βάση για την κάθε θεματική περιοχή η οποία οριοθετείται στο αντίστοιχο εισηγητικό σημείωμα, αλλά δεν υποχρεώνουν στην πραγμάτευση όλων των κειμένων ούτε περιορίζουν από άλλες επιλογές.
Στην ιστοσελίδα του διαγωνισμού, προσβάσιμη μέσω της ιστοσελίδας του Τμήματος Φιλοσοφίας του Παν/μίου Πατρών, θα αναρτάται και υλικό, που θα μπορούσε να δώσει ερεθίσματα για μελέτη και να χρησιμοποιηθεί για την προετοιμασία των μαθητών, χωρίς αυτό να δεσμεύει κατ’ ουδένα τρόπο τον καθηγητή. Σκοπός και εδώ είναι η διευκόλυνση και υποστήριξη του καθηγητή, ο οποίος μπορεί σε κάθε περίπτωση να επιλέξει να ανατρέξει σε άλλην βιβλιογραφία ή να δώσει τις δικές του προεκτάσεις. Επίσης θα υπάρξει η δυνατότητα τόσο για τους καθηγητές όσο και για τους μαθητές να επικοινωνούν ηλεκτρονικά με την Επιστημονική Ομάδα της Επιτροπής.
Διεύθυνση: http://www.philosophy.upatras.gr/competition/
3.3 Τα ερωτήματα του διαγωνισμού
Θα τεθούν δύο ή περισσότερα ερωτήματα που θα αντιστοιχούν στην καθεμιά από τις δύο αυτές θεματικές περιοχές, υπάρχει δηλαδή οπωσδήποτε επιλογή θεματικής περιοχής και μπορεί επιπλέον να υπάρχει επιλογή ερωτήματος εντός μίας θεματικής.
- Οι μαθητές θα κληθούν να επιλέξουν να απαντήσουν σε ένα από τα ερωτήματα.
- Τα ερωτήματα του διαγωνισμού θα κινούνται εντός των πλαισίων που θέτουν τα εισηγητικά σημειώματα των θεματικών περιοχών λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα προτεινόμενα βασικά κείμενα.
- Ωστόσο θα είναι ερωτήματα που θα επιτρέπουν και θα ενθαρρύνουν την αυτόνομη, κριτική και πρωτότυπη ανάπτυξη καθώς και προεκτάσεις σε σύγχρονους προβληματισμούς.
- Ο μαθητής θα κληθεί με αφετηρία και με βάση την κατανόηση των θεμάτων και των βασικών πηγών με τις οποίες έχει ασχοληθεί και την τεχνική και ιστορική γνώση που έχει αποκομίσει, να αναπτύξει αυτοδύναμα έναν κριτικό προβληματισμό γύρω από ένα ζήτημα.
- Κριτήρια αξιολόγησης των δοκιμίων θα είναι: η τεχνική καθαρότητα των εννοιών και των διανοημάτων (εννοιολογική σαφήνεια, ακρίβεια) και η ιστορική κατανόηση ως προϋποθέσεις, κυρίως όμως η ικανότητα αυτοδύναμης συνθετικής και κριτικής σκέψης και ανάπτυξης των θεμάτων, καθώς και η πρωτοτυπία της επεξεργασίας.
- Ρύθμιση επί μέρους ζητημάτων – Επικοινωνία
4.1. Ρύθμιση επί μέρους ζητημάτων
Οποιαδήποτε ειδικά ή επί μέρους ζητήματα προκύψουν, είτε κατά την εφαρμογή του Κανονισμού, είτε στην πρακτική οργάνωση του Διαγωνισμού, θα αντιμετωπισθούν από την Επιστημονική Επιτροπή Διεξαγωγής του Διαγωνισμού με πρωταρχική ευθύνη του επισπεύδοντος Τμήματος Φιλοσοφίας του Παν/μίου Πατρών, σε συνεργασία και με τiς αρμόδιες Υπηρεσίες της Μ.Ε. καθώς και με την συνδρομή των Συνδέσμων Φιλολόγων σε τοπικό ή της Π.Ε.Φ. σε κεντρικό επίπεδο.
4.2. Επιτροπές
- ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Νικόλαος Καραμάνος, Καθηγητής, Αναπληρωτής Πρύτανης Ακαδημαϊκών και Διεθνών Θεμάτων Π.Π. – Χρήστος Τερέζης, Καθηγητής, Κοσμήτορας Σχολής ΣΑΚΕ Π.Π. – Γιάννης Πετρόπουλος, Αν. Καθηγητής, Δ/ντής Κέντρου Ελληνικών Σπουδών (Ελλάδας) Πανεπιστημίου Harvard – Στέλιος Βιρβιδάκης, Καθηγητής, Εκπρόσωπος Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας – Μιχαήλ Παρούσης, Αν. Καθηγητής, Πρόεδρος Τμήματος Φιλοσοφίας Π.Π. – Κυριακή Γουδέλη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Συντονίστρια Επιστημονικής Επιτροπής Διεξαγωγής Διαγωνισμού – Ελένη Περδικούρη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Συντονίστρια Επιστημονικής Επιτροπής Διεξαγωγής Διαγωνισμού.
- ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
Κυριακή Γουδέλη, Επίκουρη Καθηγήτρια (Συντονίστρια), Ελένη Περδικούρη, Επίκουρη Καθηγήτρια (Συντονίστρια), Στέλιος Βιρβιδάκης, Καθηγητής, Αικ. Καλέρη, Αν. Καθηγήτρια, Ιωάννης Ζεϊμπέκης, Επίκουρος Καθηγητής, Μελίνα Μουζάλα, Επίκουρη Καθηγήτρια.
4.3. Επικοινωνία
- Ανακοινώσεις, πληροφορίες, οδηγίες, επιστημονική υποστήριξη Διαγωνισμού στην ιστοσελίδα: http://www.philosophy.upatras.gr/competition/
- Για όλα τα άλλα θέματα στην ηλ. διεύθυνση: philosophia.diagonismos@gmail.com
- Για επείγουσες περιπτώσεις (παρακαλούμε για χρήση με φειδώ) τηλέφωνα επικοινωνίας:
- 2610-997707: γραφείο Κ. Γουδέλη· μέρες και ώρες συνεργασίας: Πέμπτη 12:30-14:00.
- 2610-969389: γραφείο Ε. Περδικούρη· μέρες και ώρες συνεργασίας: Τετάρτη 12:30-14:00.
- 2610-997642: γραφείο Βερονίκης Πέτρου· μέρες και ώρες συνεργασίας: Δευτέρα & Τρίτη 12:00-14:00.
- Tαχυδρομική διεύθυνση:
Τμήμα Φιλοσοφίας
(για 4ο Πανελλαδικό Μαθητικό Διαγωνισμό Φιλοσοφικού Δοκιμίου)
Πανεπιστήμιο Πατρών – Πανεπιστημιούπολη Ρίου – 26500 Πάτρα.